भोगवटादार वर्ग-२ जमिनी वर्ग-१ मध्ये रूपांतरीत करण्यासाठी शासनाने जारी केल्या नवीन मार्गदर्शक सूचना; वाचा सविस्तर

शेतकऱ्यांसाठी आनंदाची बातमी! महाराष्ट्र शासनाने भोगवटादार वर्ग-२ जमिनी वर्ग-१ मध्ये रूपांतरित करण्यासाठी नवीन मार्गदर्शक सूचना जारी केल्या आहेत. या नवीन नियमांमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या जमिनीवरील मालकी हक्क (land ownership rights) अधिक मजबूत करता येणार आहेत. गेल्या कित्येक वर्षांपासून अनेक शेतकरी वर्ग-२ जमिनींमुळे अडचणीत होते, कारण या जमिनींवर त्यांचा पूर्ण मालकी हक्क नव्हता. आता या नवीन मार्गदर्शक सूचनांमुळे (guidelines) शेतकऱ्यांना त्यांच्या जमिनी पूर्णपणे स्वतःच्या नावावर करता येणार आहेत.

नवीन मार्गदर्शक सूचनांचे महत्त्व

भोगवटादार वर्ग-२ जमिनी या सामान्यतः अशा जमिनी असतात ज्या शेतकऱ्यांना शेतीसाठी दिल्या जातात, परंतु त्यांच्याकडे पूर्ण मालकी हक्क नसतात. या जमिनीवर शेतकरी शेती करू शकतात, पण त्या विक्री किंवा हस्तांतरित करण्याचे अधिकार त्यांच्याकडे मर्यादित असतात. नवीन मार्गदर्शक सूचनांमुळे (guidelines) आता ही प्रक्रिया सुलभ झाली आहे. शेतकऱ्यांना आता कमी कागदपत्रे आणि सोप्या प्रक्रियेद्वारे वर्ग-२ जमिनी वर्ग-१ मध्ये रूपांतरित करता येतील. यामुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या जमिनींचा पूर्ण वापर करता येईल आणि त्यांना आर्थिक स्थैर्य मिळेल.

शासनाच्या नवीन मार्गदर्शक सूचना काय सांगतात?

महाराष्ट्र सरकारने २०२३ मध्ये सुधारित मार्गदर्शक सूचना जारी केल्या, ज्या भोगवटादार वर्ग-२ च्या जमिनी वर्ग-१ मध्ये रूपांतरीत करण्यासाठी लागू आहेत. या सूचनांनुसार, विशेषतः माजी खंडकरी शेतकरी किंवा त्यांच्या कायदेशीर वारसांना या प्रक्रियेचा लाभ घेता येतो. याबाबत काही महत्त्वाचे मुद्दे खालीलप्रमाणे आहेत:

• सवलतीचा कालावधी: शासनाने ८ मार्च २०१९ रोजी राजपत्रात सवलतीचा कालावधी जाहीर केला होता, जो ७ मार्च २०२२ पर्यंत होता. यानंतर, २०२४ मध्ये याला दोन वर्षांची मुदतवाढ देण्यात आली, म्हणजेच ७ मार्च २०२४ पर्यंत अर्ज दाखल करता येत होते.
• अधिमूल्याची रक्कम: वर्ग-२ च्या जमिनी वर्ग-१ मध्ये रूपांतरीत करण्यासाठी अधिमूल्य (premium) भरावं लागतं. यापूर्वी ही रक्कम जमिनीच्या मूल्याच्या ७५% इतकी होती, पण सवलतीच्या काळात ती ५०% इतकी कमी करण्यात आली होती. आता ही सवलत ३० सप्टेंबर २०२४ पर्यंत वाढवण्यात आली आहे.
• प्रक्रिया सुलभता: नवीन नियमांनुसार, अर्जदारांना तहसील कार्यालयात अर्ज सादर करावा लागतो. यासाठी ऑनलाइन (apply online) सुविधाही उपलब्ध आहे, ज्यामुळे प्रक्रिया अधिक गतिमान झाली आहे.

वर्ग-२ जमिनी वर्ग-१ मध्ये रूपांतरीत करण्यासाठी लागणारी कागदपत्रं

जर तुम्हाला तुमची जमीन वर्ग-१ मध्ये रूपांतरीत करायची असेल, तर खालील कागदपत्रं तयार ठेवा:

• सातबारा उतारा (७/१२)
• गाव नमुना १-क (भोगवटादार वर्ग-२ ची नोंद असलेला)
• अर्जदाराचा आधार कार्ड आणि पॅन कार्डजमिनीच्या मालकीचा पुरावा (उदा., खरेदीखत)
• अधिमूल्य भरण्यासाठी बँक डिटेल्स आणि पेमेंट चालान

ही कागदपत्रं तहसील कार्यालयात जमा करावी लागतात. तसंच, काही ठिकाणी ऑनलाइन पोर्टलद्वारेही ही कागदपत्रं अपलोड करता येतात

अर्ज कसा करायचा?

वर्ग-२ जमिनीचं वर्ग-१ मध्ये रूपांतर करण्यासाठी तहसील कार्यालयात अर्ज करणं आवश्यक आहे. यासाठी खालील स्टेप्स फॉलो करा:

• अर्जाचा नमुना मिळवा: तहसील कार्यालयातून किंवा महाराष्ट्र जमीन महसूल (भोगवटादार वर्ग-२ आणि भाडेपट्ट्याने प्रदान केलेल्या जमिनी भोगवटादार वर्ग-१ मध्ये रूपांतरीत करणे) नियम, २०२३ अन्वये अर्जाचा नमुना घ्या.
• कागदपत्रं जोडा: वर नमूद केलेली सर्व कागदपत्रं अर्जासोबत जोडा.
• अधिमूल्य भरा: शासनाने ठरवलेली अधिमूल्याची रक्कम कोषागारात जमा करा.
• यासाठी बँक किंवा ऑनलाइन पेमेंट (mobile app) सुविधा वापरता येते.
• अर्ज सादर करा: अर्ज तहसीलदारांकडे सादर करा आणि त्याची पावती घ्या.

सध्याच्या परिस्थितीत काय लक्षात ठेवाल?

सध्या, २०२४ मध्ये लोकसभा निवडणुकीमुळे अनेक तहसील कार्यालयांमध्ये कर्मचारी व्यस्त होते, त्यामुळे अर्जांवर प्रक्रिया थोडी मंदावली होती. पण शासनाने ३० सप्टेंबर २०२४ पर्यंत मुदतवाढ दिल्यामुळे अर्जदारांना सवलतीचा लाभ घेण्याची संधी आहे. त्यामुळे आता वेळ वाया न घालवता तहसील कार्यालयात जाऊन प्रक्रिया पूर्ण करा.जर तुम्हाला तुमच्या जमिनीचं मूल्य माहित नसेल, तर तहसील कार्यालयातून जमिनीच्या मूल्यांकनाची माहिती घ्या. यामुळे अधिमूल्याची रक्कम किती लागेल हे समजेल. तसंच, ऑनलाइन पोर्टल्स (mobile app) वापरून प्रक्रिया जलद करता येईल.

या नवीन मार्गदर्शक सूचनांमुळे भोगवटादार वर्ग-२ च्या जमिनी वर्ग-१ मध्ये रूपांतरीत करणं आता सोपं झालं आहे. त्यामुळे जर तुमच्या गावात अशी जमीन असेल, तर लवकरात लवकर ही प्रक्रिया पूर्ण करा आणि सवलतीचा लाभ घ्या.